Kinderen van toen in ‘Onder de rook van het vliegveld’
In de aanloop naar 75 jaar bevrijding verschijnen vanaf 14 augustus in Weekblad Gilze en Rijen zeven speciale pagina’s van Heemkring Molenheide, die de titel ‘Onder de rook van het vliegveld’ hebben meegekregen. In zeven verhalen vertellen kinderen van toen over oorlog en bevrijding. Stuk voor stuk hebben ze in de periode 1940/1945 en daarna veel meegemaakt. Of ze nu in Gilze, Rijen, Hulten of Molenschot woonden. De door Heemkring en weekblad samengestelde pagina’s verschijnen tweewekelijks tussen 14 augustus en 6 november. Mis ze niet!
De rubriek ‘Onder de rook van het vliegveld’ is één van de activiteiten van de Heemkring rond 75 jaar bevrijding in Gilze en Rijen. Meer weten over de andere activiteiten in de gemeente? Kijk elders op deze website.
Bijzondere verhalen uit de Tweede Wereldoorlog
Hebt u een bijzonder verhaal over wat u hebt meegemaakt in de Tweede Wereldoorlog of hebt u wat gehoord van familieleden en wilt u dit met ons delen, stuur dan uw verhaal naar info@75jaarvrijheidgilzerijen.nl (graag met een foto). Hieronder een aantal verhalen van Rijenaren tijdens de Tweede Wereldoorlog (Bevrijdingslint 2005).
Anneke Noy-van Enschot
We staan achter in de tuin naar de bewegingen in de lucht te kijken, benieuwd wat er toch allemaal aan de hand is, omdat we geweervuur horen. Mien Kin komt naar buiten gestormd en schreeuwt:"Het is oorlog, het is oorlog!! Ik heb het de koningin zelf net horen zeggen op de radio."
Bevrijdingslint Rijen 2010
Cees van den Nieuwenhuizen
Toen we om half zes opstonden om te gaan melken, belde de buurman - Geerts - aan, waarvan twee jongens in militaire dienst waren. Zet de radio eens aan. Die meldde toen:"Vanaf drie uur Nederlandse tijd zijn de Duitsers de Nederlandse grens overschreden." Vervolgens gingen we met de Shetlandse pony voor de kar gewoon melken.
Bevrijdingslint Rijen 2010
Gerrit Jacobs
Het Duitse leger was Nederland binnengevallen. Nu kwam de schuilloopgraaf in de tuin goed van pas. Regelmatig kwam iemand van de Luchtbeschermingsdienst op de fiets in de straat gereden en blazend op een hoorn liet hij de mensen weten dat er vliegtuigen in aantocht waren. De hele familie dook dan de donkere schuilloopgraaf in totdat het sein veilig was gegeven. Ook de opa van Geret moest natuurlijk mee; zelfs in het holst van de nacht. Ofschoon opa nog goed gezond was kon hij hier toch niet meer zo goed tegen en werd ziek. Hij kreeg longontsteking. Veertien dagen later, op 24 mei, overleed hij.
Heemkring Molenheide
Arnold Verster
De nacht van woensdag 4 september 1940. Sinds enige dagen ronkt vanaf de vroege avond vliegmachine na vliegmachine op het veld. Het zijn de Engelandvaarders – de Stuka’s, de Heinkels en de Messerschmitt’s. Grote schuiten die als zwarte reuzen in de avondlucht opklimmen. Kort ná middernacht gaat er weer een opstijgen. Het zucht en kraakt, het blaast en poeft – het kan moeilijk omhoog. Zie daar dondert het aan vanaf de heide. Het neemt plotseling een zwaai naar links en met oorverdovend rumoer en geplof valt het als een brandend laken ergens neer. Ik sta vóór ons huis en zie een geweldige helle vuurgloed ten hemel stijgen. Ontploffing volgt na ontploffing en vanaf ons gezien klaart een helle brandschijn, waaruit dikke wolken opstijgen, de lucht; ergens in de omtrek onzer fabriek.
Heemkring Molenheide
Gerrit Jacobs
Het Vliegveld. Inmiddels waren de Duitsers op de beide vliegvelden Molenheide en Nerhoven druk doende om de versperringen op te ruimen en de velden gereed te maken voor eigen gebruik. Al gauw landden er Duitse vliegtuigen. En een maand, nadat het Nederlandse leger had gecapituleerd, arriveerden in het dorp Duitse ingenieurs, die, naar later zou blijken, grootse plannen hadden met de beide vliegvelden, die de gemeente een heel ander aanzien zouden geven. Binnen vier maanden werd het vliegveld uitgebouwd tot een van de grootste vliegbases van West-Europa: Fliegerhorst Gilze-Rijen.
Heemkring Molenheide
Dries Noij
Dinsdag 6 juni 1944. Ik rijd om half negen naar ’t kantoor, ben er nog maar goed en wel of ’t is luchtalarm. Dat duurt maar twintig minuten en het is weer veilig en wij gaan weer door met werken. Om negenuur komt de trein binnen van Breda en Tilburg. Deze menschen vertelden, dat er luchttroepen geland waren in Noord Frankrijk op vier plaatsen. Wij geloofden het niet omdat er al zoo dikwijls sprake is geweest van ’n invasie. Juffrouw Veldkamp belde het Dagblad op, om zekerheid te verkrijgen. Daar vertelden ze dat het waar was. Ja redeneerden we toen, het kan ook Duitsche propaganda zijn om de patriotten uit hun schuilkelder te lokken, en zoo werd er van alles verondersteld. Zoo rond ’n uur of elf werd er door ’n paar menschen opgebeld en toen hadden we zekerheid dat de invasie in West-Europa begonnen was.
Heemkring Molenheide
Harrie Witlox
Net als bij vele gebouwen in Rijen bij het vertrek van de Duitsers in september 1944, ging ook bijna de hele "Siedlung" in vlammen op. Slechts 3 woningen zijn daarvan nagenoeg intact gebleven. Na veel geruzie met de gemeente is er één overeind gebleven. Daar woonden mijn broer en ik in met onze gezinnen (ondertussen niet meer).
Bevrijdingslint Rijen 2010
Louis Nooten
Ook bij ons overnachtten vaak Duitsers in het hotel. Dit waren vaak soldaten, die tijdelijk op het vliegveld moesten zijn. Op een keer werd er door de vaste klanten, na diverse borrels en begeleid door pianomuziek uit volle borst het Wilhelmus gekweeld. De volgende morgen kwamen de buren zeggen: "Nou, jullie durfden nogal vannacht!" Zoiets was toen inderdaad gevaarlijk!
Bevrijdingslint Rijen 2010
Toon Swolfs
Het was 10 mei 1940 om vijf uur ’s morgens,…. wat gebeurt er, bommen hè. En weette waar die bommen vielen? Da waren Duitse bommen; die waren voor het vliegveld bedoeld. En die vielen bij ons bij de koeien in de waai. En dat waren twee zware bommen. Ene maakte een heel groot gat waar bijna een kerk in kon en verder nog een stuk of vijftien splinterbommen noemden ze die. Er stond een heg neven en die was hillemol weg. En de koeien? Ja, hoe is het mogelijk, als die bommen tussen de koeien waren gevallen was er geen een koei meer overgebleven. Die bommen, de koeien hoorden die van bovenaf fluiten en ze waren allemaal vooraan in de wei bij mekoar gaan staan. De buren werden natuurlijk ook wakker van het bombardement en die dachten dat het oefenen was. Maar wij wisten wel beter.
Heemkring Molenheide
Pastoor Verrijt
Bevrijding. Op 28 oktober 1944 des morgens tegen 9 uur begonnen de Polen Molenschot te beschieten om ook ons te bevrijden van onze overheerschers. Bij deze beschieting werd onze kerk jammer genoeg deerlijk gehavend en wel bijzonder den toren. Maar nog veel droeviger was het dat deze beschieting één slachtoffer eischte nl. Maria Joanna Diepstraten echtgenote van Joannes Bink, kerkmeester. Verder werd ons dorp erg getroffen doordat vijf boerderijen zoo goed als geheel zijn afgebrand.
Heemkring Molenheide
Zus van Lisdonk-van Loon
Ik heb o.a. les gegeven bij de Chroom. Tijdens het lesgeven hoorde je de machines draaien en je moest soms hard schreeuwen om boven het lawaai uit te komen. Een klein houten tussenwandje was de enige scheiding tussen de leslokalen, zodat je alles hoorde, wat daarnaast gebeurde. Je moest indertijd met een heel klein beetje tevreden zijn.
Bevrijdingslint Rijen 2010
Janus Biemans
Het verdelen van de schaarse middelen was niet altijd even gemakkelijk. Zo waren er b.v. geen fietsbanden. Veel mensen reden op een fiets met "antiklap"-banden, gemaakt van o.a. tuinslang. Een beperkt aantal luchtbanden mocht onder de bevolking worden verdeeld. Daar kwam wel eens ruzie van, omdat er - net als nu - vaak vriendjespolitiek was. Ook de zorg om aan voedselbonnen te komen voor de vele onderduikers, was een ingewikkelde klus en niet ontbloot van gevaar.
Bevrijdingslint Rijen 2010
Jan Hendrickx
Razzia. Op zondag 22 oktober 1944 waren mijn oudere broers al om 6.00 uur naar de kerk geweest. Door een van de kapelaans werden de aanwezige mannen gewaarschuwd, dat er die dag door de Duitsers waarschijnlijk razzia’s zouden worden gehouden. Nog maar net thuis stonden de Duitsers al bij ons binnen, met het geweer in de aanslag, en moesten twee van mijn broers en ’n oom mee om arbeid te verrichten. Mijn oudste broer zag tijdig kans zich achter de bedsteedeurtjes te verstoppen en werd gelukkig niet gevonden. Via Prinsenbos moesten we op Altena met een groot aantal mensen een groot gat graven. Omstreeks 16.30 uur kwam een Duitser zeggen dat zij konden vertrekken en kreeg iedereen zijn ’Ausweis‘ terug.
Heemkring Molenheide
Gerrit Jacobs
De meester ging buiten eens poolshoogte nemen, maar al snel kwam hij weer naar binnen want uit het noord-oosten kwam razend snel een aantal jagers aangevlogen; de voorbode voor weer een eskader bommenwerpers. Nu ging alles in een duizelingwekkende vaart. Het huilen van de neerkomende bommen veroorzaakte doodsangst bij de jongens. Een aantal van hen begon te gillen. De luchtdruk van de bommen was zo hevig dat het op de trommelvliezen sloeg. De jongens zaten verdoofd tegen elkaar aangeleund als wilden zij bescherming bij elkaar zoeken. Er kwamen geluiden naar binnen die Geret nog nooit gehoord had. Hij hoorde het huilen van een razende wind en het ratelend geluid van kettingen. Hij voelde de grond op en neer gaan. En het bleef maar duren, net of er geen einde aan zou komen.
Heemkring Molenheide
